آزمایشگاه فرآورده های نفتی
آزمایشگاه فرآورده های نفتی
آزمایشگاه فرآورده های نفتی
مکانی تخصصی برای آزمایش و ارزیابی کیفیت محصولات نفتی مثل بنزین، گازوئیل، روغنها و سایر مشتقات نفتی است و تست هایی نظیر نقطه اشتعال، ویسکوزیته، تقطیر و … بر روی نمونه انجام میشود.


هیدروکربنها ترکیبات آلی متشکل از اتمهای کربن و هیدروژن هستند که به عنوان اجزای اصلی نفت خام و گاز طبیعی شناخته میشوند. این ترکیبات از نظر ساختار مولکولی به آلکانها (پارافینها) که دارای پیوندهای یگانه و اشباعشده هستند، آلکنها (اولفینها) با حداقل یک پیوند دوگانه، آلکینها با پیوندهای سهگانه و هیدروکربنهای آروماتیک (مانند بنزن) با ساختار حلقوی و پایدار تقسیم میشوند. همچنین، از نظر وزن مولکولی و نقطه جوش، به هیدروکربنهای سبک مانند متان، اتان، پروپان و بوتان که در تولید گاز طبیعی و سوختهای گازی کاربرد دارند، و هیدروکربنهای سنگین مانند نفت سفید، گازوئیل، قیر و روغنهای صنعتی که در سوختهای مایع و روانکنندهها استفاده میشوند، دستهبندی میشوند. این ترکیبات در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و تولید مواد شیمیایی نقش اساسی دارند.
برای بررسی کیفیت و خلوص هیدروکربنها، آزمایشهای متعددی انجام میشود، از جمله آنالیز کروماتوگرافی گازی (GC) برای تعیین ترکیب، نقطه اشتعال جهت بررسی ایمنی، آزمون چگالی و ویسکوزیته برای ارزیابی خواص فیزیکی، تقطیر برای تعیین محدوده جوش، تست گوگرد جهت بررسی ناخالصیها، و اندازهگیری عدد اکتان و ستان برای تعیین کیفیت سوخت. علاوه بر این، آزمایشهای دیگری مانند بررسی میزان رطوبت، پایداری حرارتی، میزان ترکیبات آروماتیک و سایر تستهای فیزیکی و شیمیایی بسته به نوع محصول انجام میشود تا از کیفیت و کارایی این ترکیبات در کاربردهای صنعتی اطمینان حاصل شود.
نام نمونه |
روش آزمون |
1- لوبکات |
نقطه اشتعال باز - دانسیته - گرانروی در 40 و 100 درجه سانتی گراد - نقطه ریزش - درصد گوگرد کل |
---|---|
2- فورفورال اکسترکت |
نقطه اشتعال باز - دانسیته - نقطه ریزش - درصد گوگرد کل |
3- ایزو ریسایکل |
نقطه اشتعال باز - تقطیر در خلاء - نقطه ریزش - گرانروی در 40 و 100 درجه سانتی گراد - گوگرد کل |
4- انواع نفتا |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک -گوگرد کل - دانسیته - درصد آروماتیک کل - درصد بنزن - مرکاپتان - خوردگی تیفه مس |
5- انواع حلال های پالایشگاهی منطبق با تعاریف هیدروکربن گروه 1 |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - درصد آروماتیک کل - درصد بنزن - مرکاپتان - خوردگی تیغه مس - رنگ |
6- انواع حلال های پالایشگاهی منطبق با تعاریف هیدروکربن گروه 2 |
نقطه اشتعال بسته/باز - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - مرکاپتان - خوردگی تیغه مس - رنگ سیبلت |
7- پرایمر |
نقطه اشتعال باز - تقطیر در خلاء - گوگرد کل - دانسیته - گرانروی در 40 درجه سانتی گراد - خوردگی تیغه مس - رنگ |
8- CO |
نقطه اشتعال باز - تقطیر اتمسفریک - نقطه ریزش - دانسیته - گرانروی در 40 درجه سانتی گراد - نقطه ریزش - گوگرد کل - خوردگی تیغه مس |
9- CSO |
نقطه اشتعال باز - تقطیر اتمسفریک - نقطه ریزش - دانسیته - گرانروی در 40 درجه سانتی گراد - گوگرد کل - خوردگی تیغه مس |
10- گاز مایع |
درصد ترکیبات شامل پروپان و بوتان به روش کرماتوگرافی گازی(CG) - مرکاپتان - گوگرد - دانسیته |
11- بنزول |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - دانسیته - درصد بنزن - درصد آروماتیک کل |
12- بنزین پیرولیز |
تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - مرکاپتان - خوردگی تیغه مس - درصد آروماتیک کل - درصد بنزن |
13- دو دسیل بنزن |
تقطیر اتمسفریک - دانسیته - درصد آروماتیک کل |
14- گریس |
نقطه اشتعال باز |
15- آروماتیک سنگین |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - خوردگی تیغه مس - درصد بنزن |
16- انواع ضایعات پتروشیمی |
مانند سه گروه هیدروکربن تقسیم بندی شود و در صورت نیاز کارشناسی تست مکمل اضافه شود |
17- برش میعانات گازی |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - درصد آروماتیک کل - درصد بنزن - مرکاپتان - خوردگی تیغه مس |
18- برش نفتا |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - درصد آروماتیک کل - درصد بنزن - مرکاپتان - خوردگی تیغه مس |
19- برش انواع فرآورده های پتروشیمی یا پالایشگاهی |
مانند سه گروه هیدروکربن تقسیم بندی شود و در صورت نیاز کارشناسی تست مکمل اضافه شود |
20- سوخت تقطیری |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - گرانروی در 40 درجه سانتی گراد - خوردگی تیغه مس - -نقطه ریزش - مرکاپتان |
21- انواع تینر فوری |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - درصد بنزن - درصد آروماتیک کل - GC کل اجزاء |
22- اکتان افزا |
مانند سه گروه هیدروکربن تقسیم بندی شود و در صورت نیاز کارشناسی تست مکمل اضافه شود |
23- رافینیت |
مانند سه گروه هیدروکربن تقسیم بندی شود و در صورت نیاز کارشناسی تست مکمل اضافه شود |
24- ریفرمیت |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - مرکاپتان - درصد بنزن - درصد آروماتیک کل - خوردگی نوار مس |
نام نمونه |
روش آزمون |
25- پلاتفرمیت |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - مرکاپتان - درصد بنزن - درصد آروماتیک کل - خوردگی نوار مس |
---|---|
26- انواع هوی اند |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - نقطه ریزش - مرکاپتان |
27- انواع لایت اند |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - مرکاپتان - درصد بنزن - درصد آروماتیک کل |
28- میعانات گازی شیرین شده |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - خوردگی تیغه مس - مرکاپتان - درصد بنزن - درصد آروماتیک کل |
29- نفتا شیرین شده |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - خوردگی تیغه مس - نقطه ریزش - مرکاپتان - درصد بنزن - درصد آروماتیک کل |
30- پاک کننده صنعتی حاوی حلال و مشتقات نفتی |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - درصد بنزن - درصد آروماتیک کل - GC کل اجزاء - مرکاپتان - نقطه ریزش - خوردگی تیغه مس |
31- پنتان پلاس / برش پنتان |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - درصد آروماتیک کل - درصد بنزن - مرکاپتان |
32- هگزان پلاس / برش هگزان |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - درصد آروماتیک کل - درصد بنزن - مرکاپتان |
33- هپتان پلاس / برش هپتان |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - درصد آروماتیک کل - درصد بنزن - مرکاپتان - نقطه ریزش - رنگ |
34- اکتان پلاس / برش اکتان |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - درصد آروماتیک کل - درصد بنزن - مرکاپتان |
35- C7-C9 |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - مرکاپتان - درصد بنزن - درصد آروماتیک کل |
36- کرود فیول اویل CFO |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - مرکاپتان - نقطه ریزش - گرانروی در 40 درجه سانتی گراد |
37- ته ماند برج تقطیر اتمسفریک |
نقطه اشتعال بسته/باز - تقطیر اتمسفریک/در خلاء - گوگرد کل - دانسیته - نقطه ریزش - مقدار آب - درصد مواد جامد |
38- وکیوم باتوم |
نقطه اشتعال باز - تقطیر در خلاء - گوگرد کل - دانسیته - نقطه ریزش - مقدار آب - درصد مواد جامد |
39- مکشوفه/مجهول |
مانند سه گروه هیدروکربن تقسیم بندی شود و در صورت نیاز کارشناسی تست مکمل اضافه شود |
40- نفت سفید |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - خوردگی تیغه مس - مرکاپتان - رنگ سیبلت |
41- نفت گاز |
نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - خوردگی تیغه مس - نقطه ریزش - رنگ - گرانروی در 40 درجه سانتی گراد - کربن باقی مانده - خاکستر |
42- نفت کوره |
نقطه اشتعال باز - تقطیر در خلاء - گوگرد کل - دانسیته - نقطه ریزش - گرانروی در 50 درجه سانتی گراد - کربن باقی مانده - خاکستر |
43- بنزین |
تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - سرب - فشار بخار - اکتان - درصد بنزن - درصد آروماتیک کل - مرکاپتان |
44- هیدورکربن |
گروه 1: دانسیته 700-780 نقطه اشتعال بسته - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - درصد آروماتیک کل - درصد بنزن - مرکاپتان - خوردگی تیغه مس - رنگ |
45- هیدرو کربن گروه 2 |
دانسیته 820-780 نقطه اشتعال بسته/باز - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - مرکاپتان - خوردگی تیغه مس - رنگ سیبلت |
46- هیدرو کربن گروه 3 |
دانسیته بالای 820 نقطه اشتعال باز - تقطیر اتمسفریک - گوگرد کل - دانسیته - گرانروی در 40 درجه سانتی گراد - خوردگی تیغه مس - رنگ - نقطه ریزش |
مومها (Waxes) ترکیبات آلی جامدی هستند که در دمای اتاق خاصیت پلاستیکی دارند و با افزایش دما ذوب میشوند. این ترکیبات معمولاً از هیدروکربنهای بلندزنجیر و استرها تشکیل شدهاند و به دو دسته مومهای طبیعی (مانند موم زنبورعسل و موم گیاهی) و مومهای مصنوعی (مانند پارافین و پلیاتیلن وکس) تقسیم میشوند. مومها در صنایع مختلف از جمله تولید شمع، پوششهای محافظ، لوازم آرایشی، صنایع غذایی و نساجی کاربرد دارند.
وکس (Wax) نوعی موم است که به دلیل ساختار مولکولی خاص خود، خاصیت ضدآب، لغزندگی و محافظتی دارد. وکسهای نفتی مانند پارافین و میکروکریستالین وکس از پالایش نفت خام به دست میآیند و در تولید لاستیک، کاغذهای ضدآب، لوازم آرایشی، روانکنندهها و حتی در صنایع غذایی برای پوشش میوهها استفاده میشوند.
گریس (Grease) نوعی روانکننده نیمهجامد است که از ترکیب روغن پایه، مواد غلیظکننده (مانند صابونهای فلزی) و افزودنیهای خاص تولید میشود. گریسها به دلیل پایداری حرارتی بالا، مقاومت در برابر فشار و خاصیت چسبندگی، در صنایع خودروسازی، ماشینآلات سنگین، بلبرینگها و تجهیزات صنعتی که نیاز به روانکاری مداوم دارند، مورد استفاده قرار میگیرند. بسته به نوع روغن پایه و مواد افزودنی، گریسها در دستههای لیتیومی، کلسیمی، آلومینیومی و سیلیکونی طبقهبندی میشوند.
برای بررسی کیفیت این محصولات، آزمونهایی مانند آنالیز نقطه ذوب و قطرهای شدن، تست نفوذپذیری، اندازهگیری ویسکوزیته، بررسی میزان مواد فرار و آزمون پایداری حرارتی و اکسیداسیونی انجام میشود تا عملکرد و کارایی آنها در شرایط مختلف صنعتی ارزیابی شود.
نام نمونه |
روش آزمون |
1- پارافین مایع |
نقطه اشتعال باز - تقطیر اتمسفریک - دانسیته - گرانروی در 40 و 100 درجه سانتی گراد - نقطه ریزش |
---|---|
2- اسلاک وکس |
نقطه اشتعال باز - دانسیته - گرانروی در 40 و 100 درجه سانتی گراد - نقطه ریزش - رنگ - میزان روغن مطابق استاندارد 2544 - شرایط ظاهری - درصد گوگرد کل |
3- پارافین وکس |
نقطه اشتعال باز - دانسیته - نقطه ریزش - میزان روغن مطابق استاندارد 2544 - نقطه ذوب مطابق استاندارد 2543 - شرایط ظاهری - درصد گوگرد کل |
4- پترولاتوم |
نقطه اشتعال باز - دانسیته - نقطه ریزش - میزان روغن مطابق استاندارد 2544 - نقطه ذوب مطابق استاندارد 2543 - شرایط ظاهری - درصد گوگرد کل |
5- ژل کابل |
نقطه اشتعال باز - دانسیته - نقطه ریزش - رنگ سیبلت - میزان روغن مطابق استاندارد 2544 - نقطه ذوب مطابق استاندارد 2543 - شرایط ظاهری - درصد گوگرد کل |
6- آلکیل بنزن سبک LAB |
نقطه اشتعال - تقطیر اتمسفریک - دانسیته - نقطه ریزش |
7- آلکیل بنزن سبک HAB |
نقطه اشتعال - تقطیر اتمسفریک - دانسیته |
قیر: مادهای کلیدی در صنایع راهسازی و عایقکاری
قیر یک ماده هیدروکربنی نیمهجامد تا جامد است که به دلیل چسبندگی بالا و مقاومت در برابر نفوذ آب، کاربردهای گستردهای در صنایع مختلف دارد. این ماده معمولاً از پالایش نفت خام به دست میآید و به دو دسته اصلی قیر طبیعی (که در ذخایر طبیعی مانند دریاچههای قیری یافت میشود) و قیر نفتی (که محصول فرآیند تقطیر نفت خام است) تقسیم میشود. مهمترین ویژگیهای قیر شامل چسبندگی، مقاومت در برابر رطوبت، انعطافپذیری و پایداری حرارتی است که آن را برای استفاده در آسفالت، عایقکاری ساختمان، پوشش لولهها و صنایع دریایی ایدهآل میسازد.
قیرها بر اساس خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خود به انواع مختلفی مانند قیر نفوذی، قیر اکسیده، قیر محلول و قیر پلیمری تقسیم میشوند. قیر نفوذی در راهسازی و تولید آسفالت کاربرد دارد، در حالی که قیر اکسیده به دلیل سختی و مقاومت بیشتر، در عایقکاری و تولید ورقهای پوششی مورد استفاده قرار میگیرد. قیر محلول که با ترکیب قیر و حلالهای نفتی تولید میشود، برای کاربردهای خاص مانند آسفالت سرد و لکهگیری جادهها به کار میرود، و قیر پلیمری که با اصلاحکنندههای پلیمری ترکیب شده، دوام و انعطافپذیری بالاتری دارد و در پروژههای پیشرفته راهسازی و عایقکاری مورد استفاده قرار میگیرد.
برای اطمینان از کیفیت قیر، آزمایشهایی مانند تست درجه نفوذ (Penetration Test) برای اندازهگیری سختی، آزمون نقطه نرمی (Softening Point Test) برای تعیین پایداری حرارتی، تست ویسکوزیته برای بررسی جریانپذیری، آزمون کشش و انعطافپذیری (Ductility Test) و بررسی مقدار آب و ناخالصیها انجام میشود. این آزمایشها تضمین میکنند که قیر مورد استفاده در پروژههای مختلف، کیفیت و عملکرد مطلوبی داشته باشد.
نام نمونه |
روش آزمون |
1- قیرهای محلول |
نقطه اشتعال باز - دانسیته - تقطیر مطابق استاندارد 12852 - تقطیر اتمسفریک برای حلال استخراجی |
---|---|
2- قیر امولسیونی |
نقطه اشتعال باز - دانسیته - درصد آب - گرانروی در 40 درجه سانتی گراد - تقطیر 12852 - باقیمانده |
لیست تجهیزات آزمایشگاه فرآورده های نفتی
- آون
- خوردگی نوار مس
- کوره
- فشار بخار
- حمام ویسکوزیته
- اتوتیتراتور
- حمام دانسیته
- ترازو (3 صفر)
- ترازو (4 صفر)
- نقطه ریزش-ابری شدن
- GC
- فلش باز
- فلش بسته
- تقطیر اتمسفری
- رنگ سنج D1500
- رنگ سنج سیبلت
- تقطیر در فشار کاهش یافته
- پونا
- سولفورمتر
- اندازهگیری اکتان
- دماسنج- رطوبت سنج
- جذب اتمی
- آون
- خوردگی نوار مس
- کوره
- فشار بخار
- حمام ویسکوزیته
- اتوتیتراتور
- حمام دانسیته
- ترازو (3 صفر)
- ترازو (4 صفر)
- نقطه ریزش-ابری شدن
- GC
- فلش باز
- فلش بسته
- تقطیر اتمسفری
- رنگ سنج D1500
- رنگ سنج سیبلت
- تقطیر در فشار کاهش یافته
- پونا
- سولفورمتر
- اندازهگیری اکتان
- دماسنج- رطوبت سنج
- جذب اتمی
آزمون های قابل انجام فرآورده های نفتی
1. تعیین نقطه ابری شدن
2. اندازه گیری نقطه اشتعال باز و نقطه آتش گیری
3. اندازه گیری گرانری کینماتیک مایعات شفاف و تیره
4. محاسبه شاخص گرانروی با استفاده از سینماتیک
5. اندازه گیری نقطه ریزش
6. تعیین نقطه اشتعال با دستگاه سربسته پسنکی مارتنز
7. اندازه گیری چگالی، چگالی نسبی گراویتی
8. اندازه گیری عدد قلیایی – اسیدی – روش تیتراسیون
9. فشار بخار – روش رید
10. تعیین مقدار خاکستر
11. تشخیص خوردگی تیغه مسی
12. تقطیر در فشار اتمسفر
13. عدد خنثی سازی
14. تعیین گوگرد – تیول مرکاپتان
15. تعیین رنگ سیبلت
16. تقطیر در فشار کاهش یافته
17. تعیین مقدار عدد گوگرد به روش طیف سنجی
18.اندازه گیری سرب به روش طیف سنجی جذب اتمی
19. محاسبه شاخص ستان
20. اندازه گیری عدد اکتان – ستان
21. اندازه گیری باقی مانده کربن
22. میزان نفوذ سوزن در موم های نفتی
23. تعیین مقدار آب
24. تعیین گرانروی سینماتیک قیرها
25. نقطه ذوب مومهای نفتی
26. تعیین مقدار روغن
27. تقطیر قیرهای محلول
28. تعیین کشش پذیری
29. تعیین میزان حلالیت
30. تعیین درجه نفوذ
31. آزمون لکه
32. تعیین نقطه نرمی
33. تعیین چگالی مواد قیری نیمه جامد
34. تعیین اجزای منفرد در سوخت موتورهای احتراق جرقه ای به وسیله کروماتوگرافی گازی با تفکیک پذیری بنزین، تولوئن، زالین، اولفین ها، موارد اکسیژن دار و …